วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรมหาวิหาร วัดดัง ถ้าพูดถึงวัดดังในพิษณุโลกก็ต้องนึกถึงวัดพระศรีรัตนมหาธาตุหรือวัดใหญ่ตามที่ชาวพิษณุโลกเรียกกัน เพราะนอกจากจะเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธชินราชที่พุทธศาสนิกชนจากทั่วโลกมาสักการะและชื่นชมความงามแล้ว วัดแห่งนี้ยังถือเป็นวัดสำคัญอีกด้วย จังหวัดพิษณุโลก เมื่อนานมาแล้วเช่นกัน
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือที่คนส่วนใหญ่เรียกกันว่า ” วัดใหญ่ ” เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ ถนนพุทธบูชา ริมแม่น้ำน่าน ฝั่งตะวันออก ตรงข้ามศาลากลางจังหวัดพิษณุโลก มี พระพุทธชินราช จารึกว่า สวยงามที่สุดในประเทศไทย
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร เป็นวัดที่มีประวัติยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัย มีสถาปัตยกรรม ศิลปะ และประติมากรรมที่งดงาม นับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมล้ำค่าของเมืองพิษณุโลก
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรมหาวิหาร วัดดัง ประวัติ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรมหาวิหาร วัดดัง เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ที่ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก เป็นวัดสำคัญคู่บ้านคู่เมืองพิษณุโลกมาแต่โบราณกาล หลักฐานจากพงศาวดารเหนือกล่าวว่า ประมาณ พ.ศ. 1357 พระมหาธรรมราชาที่ 1 หรือ พระยาลิไท
กษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัยทรงเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนามาก จึงได้สร้าง วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่านพร้อมกับการย้ายเมืองสองแควขึ้นไปทางเหนือซึ่งเป็นเมืองพิษณุโลกในปัจจุบันนั่นเองค่ะ
วัดที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัย ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อใด เชื่อกันว่าสร้างก่อนสมัยสุโขทัย และเดิมเป็นพระอารามหลวงเพราะพบหลักฐานศิลาจารึกสมัยสุโขทัยว่าพ่อขุนศรีนาวนำถมสร้างพระแท่นธาตุสุคนธาเจดีย์ ในพงศาวดารฝ่ายเหนือกล่าวว่า เมื่อ พ.ศ. 1900
พระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎก ( พระมหาธรรมราชาลิไท ) เป็นกษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัย ทรงมีพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างยิ่ง ยังได้ศึกษาพระไตรปิฎกและคัมภีร์ของศาสนาอื่นจนแตกฉาน ยากจะหาใครทัดเทียม ทรงสร้างวัดพระศรีรัตนมหาธาตุขึ้นที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่าน
มีพระปรางค์อยู่ตรงกลาง วิหารทั้ง 4 ทิศ ระเบียงคด 2 ชั้น และโปรดเกล้าฯ ให้ปั้นพระพุทธรูป 3 องค์ เพื่อประดิษฐานเป็นพระประธานในวิหารทั้ง 3 องค์ ได้รับการยกฐานะเป็นวัดหลวงชั้นตรี ชนิดวรมหาวิหาร เมื่อปี พ.ศ. 2548 ปัจจุบันจึงมีชื่อเต็มว่า วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร โดยจะมีพิธีบูชาพระพุทธชินราชในวันขึ้น 6 ค่ำ เดือน 12 วันแรม 3 ค่ำ เดือน 3 ของทุกปี
พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ
พระพุทธชินราช หรือ ” หลวงพ่อใหญ่ ” ที่จารึกไว้ในวิหารหลวงเป็นพระพุทธรูปสำริดปางมารวิชัย ขนาดหน้าตักกว้าง 5 ศอก 1 คืบ 5 นิ้ว สูง 7 ศอก เส้นพระวรกายอ่อนช้อย พระเกศาเป็นลอน ปลายนิ้วพระหัตถ์เป็นแบบดังคุลิคือทั้งสี่ นิ้วก็เหมือนกัน สร้างขึ้นโดยช่างจากเมืองศรีสัชนาลัยและเมืองหริภุญชัย ในคราวเดียวกับการสร้าง วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ สมัยสุโขทัย นับเป็นพระพุทธรูปที่งดงามที่สุดในประเทศไทยและมีความสำคัญยิ่งต่อชาวพิษณุโลก
พระพุทธชินราช หรือที่เรียกกันว่า หลวงพ่อใหญ่ ประดิษฐานอยู่ที่วิหารด้านทิศตะวันตก ได้รับการยกย่องว่าเป็นพระพุทธรูปที่สง่างามที่สุดในประเทศไทย สร้างพร้อมกับพระพุทธรูปอีก 2 องค์ คือ “พระพุทธชินสีห์” และ ” พระศรีศาสดา ” หล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ ปางมารวิชัย
ลงรักปิดทอง หน้าตักกว้าง มี 5 ตาล่าง 1 คืบ 5 นิ้ว และ 7 ตาล่างสูงใหญ่ไม่ซ้ำกัน พระหัตถ์ทั้ง 4 นิ้วยาวเท่ากัน มีพระอุณาโลมอยู่บนนาฬาท หน้าผากใหญ่ และพระเนตรอยู่ต่ำ ตั้งอยู่บนฐานชุกชีมีบัวคว่ำ มีซุ้มไม้แกะสลักลงรักปิดทองอ่อนช้อยงดงาม ด้านซ้ายและขวาจะมีท้าวเวสสุวรรณและท้าวอลากะยักษ์เฝ้าอยู่
สถาปัตยกรรม และ ศิลปกรรมภายใน วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ
ภายในวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเป็นท้องพระโรงที่ประดิษฐานพระพุทธชินราช บานประตูพระวิหารหลวงประดับด้วยมุกโบราณ สร้างในสมัยพระเจ้าบรมโกศ พ.ศ. 2299 เป็นวัดที่พระเจ้าเสด็จปรินิพพาน จารึกไว้ในผอบทอง (สมมติ) บรรจุอัฐิของพระพุทธเจ้า นับเป็นโบราณวัตถุที่สำคัญและมีเพียงแห่งเดียวในประเทศไทยและวัดพระอัฏฐารส พระอัฏฐารส อยู่บริเวณหลังพระวิหารหลวง สร้างขึ้นในสมัยเดียวกัน เป็นพระพุทธรูปยืนสูง 10 เมตร พระพุทธชินราช ปัจจุบันเหลือเสาศิลาแลงเพียง 3-4 ต้นเท่านั้น
นอกจากพระพุทธชินราชแล้ว วัดนี้ยังมีพระพุทธรูปสำคัญ 2 องค์ คือ พระพุทธชินสีห์ ประดิษฐานอยู่ที่วิหารด้านเหนือและพระศรีศาสดาจารึกไว้ที่วิหารด้านใต้ ทั้งสององค์เป็นพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย และสร้างพร้อมกับพระพุทธชินราชเช่นเดียวกัน
วิหารพระเจ้าเข้านิพพาน
ตั้งอยู่ทางด้านใต้ของพระวิหารพระศรีศาสดา ภายในวิหารประดิษฐาน “ พระพุทธรูปปางพระพุทธเจ้าเข้านิพพาน ” มีพุทธลักษณะเป็นหีบทอง ทำจากศิลาลงรักปิดทอง บรรจุพระพุทธสรีระของพระพุทธเจ้า ทำด้วยศิลา ขนาดกว้าง 46 เซนติเมตร ยาว 160 เซนติเมตร สูง 45 เซนติเมตร บริเวณปลายหีบจะมีพระบาท 2 ข้างยื่นออกมา และพระมหากัสสปเถระนั่งนมัสการอยู่ด้วย เชื่อกันว่าหากได้มากราบไหว้พรขอสิ่งใดมักสัมฤทธิผล
พระอัฎฐารส
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรมหาวิหาร วัดดัง พระพุทธรูปยืนปางมารวิชัย สูง 18 ศอก (ประมาณ 10 วา) สร้างสมัยเดียวกับ พระพุทธชินราช เดิมจารึกไว้ในวิหารหลัก แต่วิหารถูกทำลาย เหลือเพียงเสาศิลาแลงขนาดใหญ่ 3-4 ต้น เรียกว่า มณฑปเก้าห้อง เชื่อกันว่าหากได้มาสักการะจะคลายทุกข์โศก